Ελληνοτουρκικά – Αιγαίο, Μεσόγειος

Η κλιμάκωση της Τουρκικής επιθετικότητας για μεγάλο διάστημα τελευταία, τόσο στο Αιγαίο, όσο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, αποτελεί ένα μόνο κεφάλαιο στο ευρύτερο γεωπολιτικό παζάρι, στην περιοχή. Είναι χαρακτηριστική η ακολουθία των γεγονότων μετά από την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα τον Δεκέμβρη του 17. Κατά την επίσκεψη εκείνη, ο Τούρκος πρόεδρος έθεσε ζήτημα αναθεώρησης της Συνθήκης της Λοζάνης, που σημαίνει αλλαγή των συνόρων στην ευρύτερη περιοχή. Τα γεγονότα από τότε είναι πολλά.

Να θυμίσουμε την επακούμβιση τουρκικής ακταιωρού στην κανονιοφόρο Ναυμάχος και τον παραλίγο εμβολισμό του σκάφους του Λιμενικού «Γαύδος», ενώ τα σκάφη βρίσκονταν εν πλω στο Αιγαίο. Ακολούθησε η σύλληψη των 2 στρατιωτικών στον Έβρο και η παρεμπόδιση του ιταλικού γεωτρύπανου στην κυπριακή ΑΟΖ. Έτσι φθάσαμε στα φετινά γεγονότα στις Καστανιές με την οργανωμένη απ’ ότι φάνηκε μετακίνηση των προσφύγων – μεταναστών από πλευράς Τουρκίας και την δραστηριότητα στο Μελισσοκομείο. Όλα αυτά προστέθηκαν στις καθημερινές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από Τουρκικά μαχητικά και στις υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά και τελευταία ακόμη και στον Έβρο. 

Σε στρατηγικό επίπεδο βεβαίως είχαμε την σύναψη του απαράδεκτου τουρκο – λιβυκού συμφώνου και την αποστολή συντεταγμένων στον ΟΗΕ, ολόκληρης της ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου Ρόδου Κρήτης. Σε συνέχεια του τουρκο – λιβυκού συμφώνου, πρόσφατα είχαμε επίσης την αίτηση αδειοδότησης για έρευνες από τουρκική εταιρεία, μόλις έξω από τα 6 νμ των νησιών Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου, Κρήτης, όπου κατά την Τουρκία είναι περιοχή τουρκικής ΑΟΖ.

Επί χρόνια και με έργα ολοένα οξύτερης έντασης, όπως τα οι πιο πάνω, η αστική τάξη της Τουρκίας αμφισβητεί μια ολόκληρη βεντάλια ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ας φρεσκάρουμε στη συνέχεια στη μνήμη των αναγνωστών ορισμένα από αυτά, που έχουν ανακινηθεί τελευταία στην επικαιρότητα:

  • Η Τουρκία  δεν αναγνωρίζει τον ελληνικό εναέριο χώρο (σύνορα στον αέρα) στο διάστημα μεταξύ 6 και 10 ν. μίλια που είναι σήμερα και έχουμε συνεχείς παραβιάσεις από τουρκικά αεροσκάφη. Η Ελλάδα έχει ορίσει από το 1931 τα 10 ναυτικά μίλια ως εθνικό εναέριο χώρο, χωρίς τουρκικές αντιρρήσεις για πολλές 10ετίες. Ας σημειωθεί εδώ ότι στο ζήτημα αυτό, η Τουρκία έχει την καθαρή υποστήριξη από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.
  • Η Τουρκία αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας σε δεκάδες νησίδες, σε όλο το Αιγαίο μέχρι τη Γαύδο. Στο πλαίσιο της προσπάθειάς της για την αναθεώρηση της συνθήκης της Λοζάνης προβάλλει το γνωστό «ό,τι δεν αναφέρεται ρητά σε διεθνείς συνθήκες είναι αδιευκρίνιστης κυριαρχίας». Αμφισβητώντας, όμως η Τουρκία τις νησίδες, αμφισβητεί συγχρόνως και το αντίστοιχο τμήμα αιγιαλίτιδας ζώνης, που δικαιούνται όλες (σήμερα 6 ν.μ. ή και μέχρι 12 ν.μ.) αμφισβητείται ο εθνικός εναέριος χώρος, καθώς και η ΑΟΖ – υφαλοκρηπίδα όσες δικαιούνται. Την διεκδίκηση της αυτή η Τουρκία την υπογραμμίζει με τις υπερπτήσεις των τούρκικων αεροσκαφών, πάνω από τις αμφισβητούμενες νησίδες.
  • Η Τουρκία  αμφισβητεί το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα (ή αιγιαλίτιδα ζώνη) στα 12 μίλια. Πρόκειται για περιοχή όπου ασκείται «πλήρης κυριαρχία» και στο όριο της βρίσκονται τα σύνορα της χωρας στην θάλασσα. Η ΚΕΘΑ, από την ίδρυσή της, έχει καταδικάσει αυτήν την αμφισβήτηση και θεωρεί απαράδεκτη την απειλή πολέμου (casus belli) εκ μέρους της Τουρκίας, στην περίπτωση που η Ελλάδα επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της πέραν των 6 ν.μ. που είναι σήμερα. Η επέκταση είναι δικαίωμά της χώρας μας, που απορρέει από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Το ίδιο εφαρμόζει η πλειοψηφία των χωρών, όπως και η Τουρκία στη Μαύρη και τη Μεσόγειο Θάλασσα. Εννοείται βέβαια, ότι η άσκηση αυτού του δικαιώματος είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων (πχ συμφέροντα ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και εφοπλιστικού κεφαλαίου).
  • Η Τουρκία  δεν αναγνωρίζει για τα ελληνικά νησιά το δικαίωμα σε θαλάσσιες ζώνες (υφαλοκρηπίδα, αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ)). Έρχεται σε αντίθεση με όσα προβλέπει η σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, ότι τα νησιά, έχουν το ίδιο δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και σε ΑΟΖ, μέχρι και 200 ν.μ. από τις ακτές, ή τις «γραμμές βάσεως», όπως ακριβώς έχουν οι ηπειρωτικές περιοχές. ΑΟΖ – υφαλοκρηπίδα δεν δικαιούνται μόνο όσες νησίδες και βράχοι δεν μπορούν να συντηρήσουν οικονομική ζωή. Με τη θέση της αυτή η Τουρκία, εκτός της αμφισβήτησης του δικαιώματος για τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, όπως και για όλα τα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο στοχεύει ιδιαίτερα στο Καστελόριζο, που μαζί με τη Στρογγύλη, είναι το κλειδί για την οριοθέτηση της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Κύπρο.

Η παραβίαση της Υφαλοκρηπίδας, από το ερευνητικό πλοίο «Oruc Reis» στην περιοχή ανατολικά Κρήτης το Φλεβάρη του 2020, που υποβαθμίστηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ, έδειξε πώς μπορεί να διαμορφωθούν οι όροι για ένταση και την πρόκληση θερμού επεισοδίου.

Στη συνέχεια του απαράδεκτου τουρκο – λιβυκού συμφώνου και την δημοσίευση στην τουρκική εφημερίδα της κυβερνήσεως των αιτήσεων για έρευνες σε περιοχές μόλις έξω από τα 6 νμ από τα ελληνικά νησιά, η Τουρκία προχωράει ένα ακόμα βήμα, στοχεύοντας σε δύο πλευρές του ζητήματος. Πλέον, εφόσον η τουρκική κυβέρνηση εγκρίνει αιτήματα αυτού του είδους, θα αμφισβητεί εμπράκτως, τόσο το δικαίωμα των νησιών σε ΑΟΖ, όσο και το δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα 12 νμ.

Στην περίπτωση έγκρισης ερευνών – γεωτρήσεων ειδικά στο διάστημα από 6 μέχρι 12 νμ από τα ελληνικά νησιά, η Τουρκία θα εξωθεί τα πράγματα στα άκρα, συνεχίζοντας στη γραμμή του «casus belli». Σε αυτή την περίπτωση, θα ωθήσει την Ελλάδα να λάβει δυναμικά μέτρα, προκειμένου να αποτρέψει τις έρευνες ή και την  εγκατάσταση γεωτρύπανου χωρίς την άδειά της σε χώρο (επιφάνεια, θαλάσσια στήλη, βυθός και υπέδαφος), όπου σύμφωνα με το ΔΔΘ έχει το δικαίωμα, όποτε το αποφασίσει, να ανακηρύξει σε Ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη.

Μια τέτοια εξέλιξη από πλευράς Τουρκίας, εφόσον συμβεί, κρίνεται απαράδεκτη! Επίσης απαράδεκτη θα είναι και κάθε ανάλογη δράση ακόμα και πέρα από τα 12 νμ όπου εκτείνεται η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ της χώρας.

Από την άλλη πλευρά δεν είναι αποδεκτοί λεονταρισμοί από ελληνικής πλευράς, που επιχειρούνται πίσω από εθνικιστικές, φασιστικές πολιτικές και κορώνες. Δεν είναι σωστή επίσης η δημιουργία κλίματος εφησυχασμού από τις ελληνικές κυβερνήσεις προς τον ελληνικό λαό. Τον εφησυχασμό καλλιεργούσαν οι κυβερνήσεις μεταξύ άλλων και με τους μύθους ότι δήθεν οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ μπορούν να εξασφαλίσουν την ειρήνη στην περιοχή και τα κυριαρχικά – εδαφικά δικαιώματα της χώρας. Πλέον στις μέρες μας οι μύθοι αυτοί έχουν καταρριφθεί. Η προσπάθεια ΗΠΑ ΝΑΤΟ ΕΕ να κρατήσουν την Τουρκία στην δική τους σφαίρα επιρροής, είναι ένας επιπλέον παράγοντας κινδύνου για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Άλλωστε είναι χαρακτηριστικές οι παραινέσεις τους προς τις ελληνικές κυβερνήσεις να «τα βρούνε» με την Τουρκία. Ακόμα και η καθυστέρηση των ελληνικών κυβερνήσεων στην ανακήρυξη και οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, είναι μάλλον βέβαιο ότι οφείλονται στην παρέμβαση του αμερικανονατοϊκού παράγοντα. Η καθυστέρηση όμως αυτή είναι γεγονός  ότι έχει περιπλέξει την κατάσταση.

Καταλαβαίνει κανείς ότι η σημερινή κατάσταση φέρνει πολύ κοντά ένα θερμό επεισόδιο, το οποίο εκτιμάμε πως με τη σειρά του θα στρώσει το τραπέζι της διαπραγμάτευσης για τη συνδιαχείριση – συνεκμετάλλευση του Αιγαίου, που ήδη σερβίρεται από ΗΠΑ – ΝΑΤΟ, αλλά και από φωνές στο εσωτερικό της χώρας.

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε όμως, ότι συνεκμετάλλευση σημαίνει, παραχώρηση δικαιωμάτων, σημαίνει  παζάρι και μοιρασιά χωρίς αρχές. Τέτοιου είδους ρυθμίσεις δεν λύνουν τα προβλήματα των τουρκικών αμφισβητήσεων για τα σύνορα ή την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Αντίθετα τα περιπλέκουν, ενώ τα εμπλέκουν στους γενικότερους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και τα παζάρια. Άλλωστε κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η συνεκμετάλλευση δεν θα οδηγήσει σε νέο κύκλο διεκδικήσεων, εντάσεων κτλ.

Την ίδια στιγμή η επίκληση του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης ότι δήθεν μπορεί να εξασφαλίσει μια «δίκαιη» λύση είναι παραπλανητική. Οργανισμοί σαν αυτό κρίνουν, όχι με βάση το Δίκαιο, αλλά με βάση την οικονομική πολιτική και στρατιωτική ισχύ κάθε κράτους. Δείγματα άλλωστε τέτοιων αποφάσεων έχουμε στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας και του Κοσσυφοπεδίου.

Μετά όλα τα παραπάνω, επιβάλλεται ο λαός μας να επαγρυπνεί, για τις όποιες εξελίξεις θα ακολουθήσουν, γύρω από τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας! Χρειάζεται να δυναμώσει ο αγώνας του για να κλείσει η βάση της Σούδας και όλες οι βάσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στη χώρα μας. Να αποδεσμευτεί η χώρα από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.

Ιούνιος 2020

Γιάννης Ντουνιαδάκης υποναύαρχος ΠΝ ε.α. μέλος της ΚΕΘΑ